BADEM YETİŞTİRİCİLİĞİ

Badem fidanı gülgiller familyasına ait orta büyüklükteki bir ağaç türüdür. Bademin yenilebilir kısmı sert dış kabuğunun içerisinde yer alır. Günümüzde badem yetiştiriciliği gittikçe artış göstermektedir. Badem, bol miktarda besin değerlerine sahip olduğu için büyük pazar potansiyeline de sahiptir. Bademin kullanım alanları geniş çaplıdır. Bunlara örnek badem unu, badem yağı, badem sütü, badem şurubu gibi farklı kullanım alanları sahiptir. Badem ağaçları genel olarak 6-8 metreye kadar boylanırlar. Badem kazık kök yapan bir meyve türüdür. Köklerinin 15-80 cm derinlikte yayıldığı bilinmektedir. Badem ağacı meyve türleri içinde en erken çiçek açan türlerdendir. Erken çiçeklenmesi bu türün en önemli özelliği olarak bilinmektedir. Fakat çiçeklenme zamanı bölgelere ve çeşitlere göre farklılık göstermektedir. Bademlerde kendiyle ve karşılıklı uyuşmazlık görüldüğü için badem bahçeleri en az iki çeşitle kurulur. Karşılıklı olarak birbirlerini dölleyen çeşitlerin dikilmesi özen gösterilir. Dikim aralıkları çeşitlere, ekolojik koşullara ve uygulanacak bakım koşullarına bakılarak dikimi gerçekleştirilir. Bu aralıklar 3x3 m, 3x6 m, 5x5 m ya da 6x6 m olarak dikimini sağlayabiliriz.

Badem yetiştiriciliğin bir önemli konusu da sıcaklıktır. Yüksek kesimler de yetiştiriciliği mümkün olsa da düşük kış soğuklarında dallarda ve tomurcuklarda zararlar görülür. Düşük kış sıcaklıklarında gövde ve kalın dallarda zarar -23 dereceden sonra görülür. Bir diğer önemli faktör ise düşük yaz sıcaklarıdır. Düşük yaz sıcakları meyve gelişimi ve meyve kalitesini olumsuz olarak etkilemektedir.

İKLİM VE TOPRAK İSTEĞİ

İKLİM 

Badem de meyvelerin olgunlaşabilmesi için yazları oldukça sıcaklığa ihtiyaç uyarlar. Kışları ise yağışlı ve ılıman iklim özelliği idealdir. Tomurcukları kış koşullarına dayanıklılığı zayıf olduğu için badem bu yüzden Anadolu’nun yüksek yerlerinde yetiştirilememektedir. Çiçeklenme evresinde çiçekler -3 derece hatta -4 dereceye kadar dayanabilmektedir. Kışları dinlenme ihtiyacı duyan türlerdendir. Badem üretimini etkileyen en önemli faktörü o bölgenin ilkbahar donlarının olmasıdır. Bu yüzden üreticiler geç çiçek açan badem çeşitlerinin seçimine büyük önem vermektedir. Badem yetiştiriciliği için don tehlikesi sorunun aşmanın yolu geç çiçeklenen çeşitlerle yetiştiricilik yapmaktır.

TOPRAK

Badem fidanın yetiştirilebilmek için toprağın derin, su tutmayan, süzek badem için uygun topraklardır. Ağır, geçirimsiz, drenajı olmayan fakir topraklarda ağaç gelişimini sağlayamaz. Kökleri 3-3,5 metreye kadar derinliğe inebilmektedir. Kurağa dayanaklı bir meyve türü olduğu için taşlı ve çakıllı yerlerde yetişebilir. Bu yüzden badem toprak istekleri yönünden seçici bir bitki değildir. Badem için en tehlikeli toprak yapısı nemli ve killi topraklardır.

SULAMA

Badem kurağa dayanıklı olmasına rağmen sulama ile verimini arttırılabilir. Su ağacın gelişmesine, iç oluşumunun iyi olmasına olumlu etki sağlar. Eğer sulama imkanı var ise damlama sulama ve salma sulama teknikleri kullanılabilir. Salma sulama için dikkat edilmesi gereken önemli husus sulamalardan sonra bahçede oluşacak kaymak tabakasının kırılmasıdır. Damlama sulama sırasında gübreyi damlama su sistemiyle de verimini sağlayabilirsiniz.

BUDAMA

Badem fidanını yetiştirirken budama şeklide önemlidir. Bademde kalın dal kesiminden kaçınmak gerekmektedir. Yeni gelişim fidanlarında ise ince dallarından budaması gerçekleştirilebilir. Gençken yapılan budama bakımının kışın bitki üzerinden fazlalık dalların çıkmasını da önlemiş olunur. Budama işlemi bittikten sonra oluşan atıkların araziden toplayıp uzaklaştırılması gerekir.

HASAT

Bademin hasat zamanı üretim yapılan bölgenin iklim şartlarına ve bademin çeşidine göre farklılık gösterebilir. Üreticilerimizin birçoğu erken olgunlaşan çeşitleri tercih etmektedir. Ağaç üzerinde olgunluğa varan meyveler de yeşil kabuk çatlar daha sonra kuruyarak renk değişimine uğrar. Badem de hasat olgunluğunun gerçekleştiğini gösterir. Birçok yöntem ile olgunlaşan meyvelerin toplanması sağlanır. Hasadı gerçekleşen meyvelerin nem miktarı yüksek ise belli bir neme kadar kurutulup muhafaza altına alınmaları gerekmektedir. Badem gibi yağ oranı olan meyvelerde kurutmanın yapılması ve nemin %6-7 civarına indirilmesi gerekmektedir. Eğer kurutulmadan konulması kısa zamanda meyvenin tat ve aroma yönünden bozulmasına neden olur. Uygun şartlarda kurutulan ve muhafaza edilen bademler 9-12 aya kadar uygun ortamlarda saklanabilir.